الْمِحْنَة إذا شاعَتْ سَهَلَتْ سختی آنگاه که شایع گرددو عمومی شود ، آسان گردد .
“المَوْتُ فی الجماعه طَیَّب” مرگ دست جمعی ، نیکوست .
مرگ به انبوه، جشن باشد .
مرگ دستجمعی عروسی است .
شاید فخرالدین اسعد گرگانی، در ویس و رامین، نخستین کسی باشد که این ضرب المثل را وارد ادبیات مکتوب ما کرد :
روم خـــود را بینــــدازم از آن کوه که چون “جشنی بود مرگ به انبوه
نظامی نیز در اسکندرنامه (شرفنامه) در بیت زیر مرادش از “سخن گو”، فخرالدین اسعد گرگانی است و با اشاره به بیت بالا و تضمین مثل، سروده است:
سخن گو، سخن، سخت پاکیزه راند که مرگ به انبوه را، جشــن خواند
در نفثة المصدور آمده است: “… می گفت: مرگ به انبوه جشن است،
درکوی تو مرده به، که از روی تو دور”)
مردن با یـــــاران عید است
این شکل مثل در مصرعی از یک غزل کمال خجندی چنین آمده است:
مَثل است اینکــــه بود مردن با یـــــاران عید کشت غم، وامق و مجنون، تو بکش نیز مرا
بلای همگانی شادی است.
نزدیک به همین مضمون قاآنی سروده است:
گرفتــــم آنکــه بلایست عشـــق روی بتان “بلا چو عام بود دلکش است و مستحسن”
همچنین در دیوان ایرج میرزا در چکامه ای زیر عنوان “تسلیت به دوست پدر مرده” می خوانیم:
“سختی چو بالسّویّه بود سهل می شود چون عامّ شد بلیّـــه شود کم اثر همی”